पाल्पा, ११५ औ अन्तर्राष्ट्रिय महिला दिवस देशैभरि विभिन्न कार्यक्रम गरी मनाइएको छ । मार्च ८ लाई विश्वभरका महिलाले ‘अन्तर्राट्रिय महिला दिवस’ का रूपमा मनाउने गरिरहेका छन् । नेपालमा पनि पछिल्ला केही वर्षयता यस दिवसलाई भव्य रूपमा मनाउने प्रचलन बढेरहेको छ । तर मजदुरी गरी जिविकोपार्जन गर्दै आएका महिलाले भने यस बारे थाहा नभएको बताउँछन् । उनीहरुका लागि महिला दिवस “कागलाई बेल पाक्यो हर्ष नबिस्मात” भने जस्तै भएको छ ।

पाल्पामा ग्रामीण भेगबाट सदरमुकाम तानसेनमा मजदुरी गर्न आएका अधिकांस महिलाहरुलाई दिवस बारे थाहै छैन, बरु साँझ बिहानको छाक टार्न के काम पाइन्छ भन्ने पिरलो छ । तानसेनमा घर बनाउने काममा इँटा, ढुङ्गा, बालुवा, माटोको काम गर्दै आएकी बगनासकाली गाउँपालिका घोरबण्डाकी ४९ वर्षीया मीना कुमाल सधैँ जस्तै शनिबार पनि काममै व्यस्त थिइन् । एनजेडीले उनलाई आज त अन्तर्राष्ट्रिय महिला दिवस तपाईंले मनाउनुभएन ? भन्ने प्रश्न गर्दा कुमालले जवाफ दिइन् ‘एक दिन महिला दिवस मनाएर के गर्नु भोलिदेखि काम नगरी खान पुग्दैन । छाक टार्न काम गर्नैपर्छ । आज दिवस मनाउन गयो भने एक दिनको कमाइ हानी हुन्छ ।’ यस्तै तानसेन अर्चेलेकी सुमित्रा पुनः पनि तानसेनमै ज्याला मजदुरी गर्दै आएकी छन् । कैलाशनगरमा बारी खन्दै गरेको अवस्थामा भेटिएकी उनले अन्तर्राष्ट्रिय महिला दिवसबारे सुनेकी समेत छैनन् । ‘महिला दिवस कुन चराको नाम हो, हामीलाई थाहा छैन,’ दिवसबारे प्रश्न गर्न नपाउँदै उनले भनिन्, ‘हामीलाई त काम मात्रै थाहा छ ।’ महिलाको हक, अधिकारका बारेमा विभिन्न दलहरूको वकालत सुन्दै आएकी पुनले जीवीकोपार्जनको लागि सानै उमेरदेखि अर्काकोमा मजदुरी गर्दै आइरहेको बताइन् ।

दिवसका बारेमा आफूलाई पूर्णरुपमा जानकारी नभएको उनी भन्छिन्, ‘महिला दिवसमा सबैले मिठो मसिना खाने र रमाइलो गरेर मनाउँछन होला, खै हाम्रो त कमाइ केही छैन, के खानु के रमाउनु ? एक दिन काम नगरे साँझ चुलोे बल्दैन ।’ घोरबन्दकै सुन्तली कुमालको पनि दिन ज्याला मजदुरीमै बित्ने गर्छ । आकासिएको महँगीसँगै छोराछोरीको पढाई खर्च र बिहान बेलुकाको हातमुख, जोड्ने जोहो गर्न दैनिक रुपमा काममा निस्कनु कुमालको बाध्यता हो । झिसमिसेमा उठेर घरको दैनिक र त्यसपछि ज्यालादारीमा काम गर्न निस्कनु उनको दैनिकी नै हो । बिहान र दिउँसोको चर्को घाममा इँटा, ढुङ्गा, बालुवा, माटोको काममा नै कुमालको समय बित्ने गर्छ । दैनिक ज्यालादारीमा काम गर्ने र त्यही ज्यालाले बिहान बेलुकाको गर्जो टार्दै आएको उनले बताइन् । तानसेनको भगवतीटोलमा घर निर्माणका लागि बालुवा उठाउँदै गरेको अवस्थामा भेटिएकी उनले भनिन्, ‘महिला दिवस हामी जस्ता दुःखीको लागि कागलाई बेल पाक्यो, हर्षन विस्मात । यो त राम्रो कमाउने र रमाउनेका लागि हो ।’ उनीहरु जस्तै जिल्लामा सयौं महिला मजदुरहरु दैनिक मजदुरी गर्दै आएका छन् । शनिबार देशैभर विभिन्न कार्यक्रम गरि अन्तर्राष्ट्रिय महिला दिवस मनाई रहँदा जिल्लाका अधिकांस मजदुरी गर्ने महिलाहरुलाई भने छोएन । उनीहरुलाई महिला दिवस हो भन्नेसम्म जानकारी छैन । 

दिवसले वास्तविक श्रमिक महिलालाई समेट्न नसकेको राप्रपाकी नेतृ राधादेवी रायमाझीले बताइन् । दिवसलाई विना तयारी र औपचारिकतामुखी बनाइँदा पनि सम्बन्धित सरोकारवाला व्यक्ति नै छुट्ने गरेको उनको भनाइ छ । ‘यो कुनै दल, संगठन वा व्यक्तिले चाहेर हुने कुरा होइन, वास्तविक श्रमिक महिलालाई दिवस मनाउन सक्ने वातावरणको लागि दीर्घकालीन सोचका साथ योजना हुनुपर्दछ,’ रायमाझीले भनिन् । उनले दीर्घकालीन सोचका साथ नीतिगत रूपमा श्रमिक महिलाको हकहितलाई समेटेर कार्यक्रम ल्याउन सकेमात्र दिवस मनाउनुको औचित्य हुने उल्लेख गरिन् ।